Pod pojęciem uzależnienia

Pod pojęciem uzależnienia rozumie się występowanie niekorzystnych objawów – somatycznych i psychicznych – po zaprzestaniu podawania morfiny. Oba zjawiska muszą być brane pod uwagę przy stosowaniu morfiny u pacjentów z bólami pooperacyjnymi, a zwłaszcza u chorych na chorobę nowotworową. Badania nad tolerancją i uzależnieniem prowadzi się na zwierzętach – głównie szczurach i myszach, lecz mechanizm tych zjawisk nie został jeszcze zadowalająco wyjaśniony. Początkowo sądzono, że w wyniku przedłużonego podawania morfiny dochodzi do zmniejszenia liczby receptorów opioidowych. Jednak bezpośrednie pomiary gęstości receptorów u szczurów otrzymujących długotrwale morfinę nie dały jednoznacznych wyników. Obecnie uważa się, że długie podawanie morfiny stopniowo prowadzi do zmian w obrębie receptorów, bez zmniejszania ich ogólnej liczby. Wskutek tego receptory, aczkolwiek wiążą morfinę, nie inicjują normalnych procesów biochemicznych w komórce, stają się więc pod względem funkcjonalnym nieczynne. Stan taki prowadzi do upośledzenia powstawania przekaźników wtórnych i zaniku reakcji neuronów na morfinę.