Organizacja czynności ruchowych u zwierząt bezkręgowych

Sposób wywoływania skurczów mięśni przez układ nerwowy wykazuje znaczne różnice w zależności od stopnia rozwoju ewolucyjnego zwierzęcia. U stawonogów, inaczej niż u kręgowców, jedną komórkę mięśniową z reguły unerwia kilka neuronów o różnej funkcji. Efekty działania neuronów mogą się sumować i stopniować siłę skurczu mięśnia. Różne neurony u tego samego owada mogą wywoływać różne ruchy, na przykład u szarańczaków gwałtowne i szybkie, jak przy skokach, lub powolne przy innego rodzaju lokomocji. Zarówno proste czynności ruchowe, jak i ukierunkowane na cel reakcje behawioralne są precyzyjnie koordynowane przez układ nerwowy. U stawonogów w zwoju głowowym zakodowane są programy (wzorce) poszczególnych zachowań – pokarmowego, obronnego, seksualnego. Zespoły neuronów kodujące te programy nie uruchamiają grup mięśniowych bezpośrednio, lecz wysyłają do zwojów obwodowych rozkazy powodujące, że owad przejawia formę behawioralną zgodną z wzorcem. Stąd zespoły te nazwano ośrodkowymi generatorami wzorców. Koncepcja generatorów wzorców odnosi się nie tylko do owadów, pozwala także wyjaśnić mechanizmy sterowania czynnościami ruchowymi u kręgowców, mających złożony, hierarchicznie zorganizowany ośrodkowy układ nerwowy.