Receptory węchowe u zwierząt
U wielu zwierząt receptory węchowe występują również w parzystym narządzie przylemieszowym (Jacobsona), najczęściej wrażliwym na feromony, zwłaszcza płciowe. Pobudzenie tych receptorów wyzwala różne formy zachowania rozrodczego. Natomiast rolą nabłonka węchowego w jamie nosowej jest recepcja bodźców o charakterze informacyjnym. Narząd Jacobsona znajduje się przeważnie u podstawy przegrody nosowej, a szczególnie rozbudowany u kopytnych i owado- żemych – występuje w specjalnym przewodzie nosowo-podniebiennym, który przechodzi przez podniebienie i łączy jamę nosową z jamą ustną. Dlatego u tych zwierząt narząd przylemieszowy jest dostępny dla bodźców zapachowych nie tylko przez jamę nosową, lecz także od strony jamy ustnej. U naczelnych narząd węchu jest pod względem budowy niejako uwsteczniony, jednak człowiek, w odróżnieniu od innych ssaków, dysponuje nosem zewnętrznym, który może usprawniać kontakt powietrza z nabłonkiem zmysłowym i ułatwiać recepcję bodźców zapachowych. U naczelnych rolę uwstecznionego narządu przylemieszowego przejął nabłonek węchowy w jamie nosowej, który u małp jest wrażliwy zarówno na substancje typu feromonów, regulujące czynności rozrodcze, jak też na inne bodźce zapachowe.
