Budowa narządu węchu

Jama nosowa, połączona z jamą ustną, występuje dopiero u płazów. U ryb strumień wody kontaktuje się bezpośrednio z receptorami węchowymi w obrębie specjalnych jamek w jamie gębowej. Makrosmatyczne ssaki, jak króliki i psy, mają znacznie rozbudowaną jamę nosową, w której wyróżnia się okolica węchowa, wysłana nabłonkiem węchowym zawierającym receptory węchowe. Wdychane powietrze najpierw zostaje ogrzane, następnie jego część nie przechodzi do dalszych części dróg oddechowych, lecz tworząc prądy wirowe pozostaje w okolicy węchowej. U człowieka narząd węchu jest umieszczony w górnej części jamy nosowej. Znajdujący się tutaj nabłonek węchowy zawiera komórki receptorowe (węchowe) i pod względem budowy różni się od nabłonka błony śluzowej środkowej i dolnej części jamy nosowej, pełniących funkcje oddechowe. Nabłonek węchowy u dorosłego człowieka zawiera około 5 min komórek receptorowych na powierzchni cm2. Jest to mniej w porównaniu z królikiem, który ma około 100 min komórek receptorowych, i psem owczarkiem, u którego nabłonek węchowy o powierzchni 80 cm2 zawiera ponad 200 min tych komórek. Narząd przylemieszowy w przegrodzie nosowej jest szczątkowy, lecz może być aktywny w życiu płodowym i u noworodków.